W związku ze zbliżającymi się wyborami zakładowego Społecznego Inspektora Pracy pragniemy przybliżyć jego zadania i funkcje.
Prawa i obowiązki społecznych inspektorów pracy wynikają z ustawy z dnia 24 czerwca 1983 roku o społecznej inspekcji pracy oraz uchwały Rady Państwa z dnia 6 lipca 1983 roku w sprawie wytycznych do działalności społecznych inspektorów pracy. 

Społeczny inspektor pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy

Społeczny inspektor pracy ma prawo do:

1. kontrolowania stanu budynków, maszyn, urządzeń, technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy, 
   
2. kontrolowania przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bhp, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób pełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
   
3. uczestniczenia w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego, 
   
4. brania udziału w ustalaniu okoliczności i przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolowania stosowania przez zakład pracy właściwych środków zapobiegawczych,
   
5. uczestniczenia w przeprowadzeniu społecznych przeglądów warunków pracy,
   
6. opiniowania projektów planów poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i planów rehabilitacji zawodowej oraz kontrolowania realizacji tych planów,
   
7. podejmowania działania na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływania na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp, 
   
8. wykonywania innych zadań określonych w ustawie o społecznej inspekcji pracy, alb w innych przepisach.
   

Społeczny inspektor ma prawo wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy. Ponadto społeczny inspektor pracy ma prawo żądać od kierownika zakładu pracy oraz oddziału (wydziału) i od jego pracowników informacji okazania dokumentów w sprawach wchodzących w zakres jego działania.

W razie stwierdzenia naruszenia przez pracownika przepisów i zasad bhp, SIP-owiec zwraca uwagę pracownikowi na obowiązek przestrzegania prawa i ww. zasad. Jeśli natomiast zachowanie pracownika wskazywałoby na niedostateczną znajomość przepisów bhp oraz nieumiejętność wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych pracowników, społeczny inspektor pracy powinien zwrócić się do właściwej komórki organizacyjnej o czasowe odsunięcie tegoż pracownika od wykonywanej pracy i odpowiednie przeszkolenie go w zakresie przepisów i zasad bhp.

Jeśli społeczny inspektor pracy zauważy, że w miejscu pracy występują zagrożenia mogące spowodować wypadek przy pracy, występuje do kierownika zakładu pracy o natychmiastowe usuniecie tego zagrożenia, w razie niewykonania – wydaje właściwe zalecenie w formie pisemnej, a ponadto zawiadamia zakładową organizację związkową.

Przy wykonywaniu swoich obowiązków, inspektorzy muszą pamiętać, że obowiązuje ich zachowanie tajemnicy (zgodnie z ochroną tajemnicy) państwowej i służbowej. Odpowiednie warunki do wykonywania zadań, społeczny inspektor pracy powinien mieć zapewnione przez zakład pracy. Aby umożliwić społecznemu inspektorowi pracy swobodne wykonywanie uprawnień, podlega on szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę (w czasie trwania mandatu oraz przez rok po jego zakończeniu), a dodatkowo mają oni prawo uzyskania pomocy od państwowej Inspekcji Pracy poprzez poradnictwo prawne, szkolenia i specjalistyczną prasę.